Trong văn hóa của người Tày, ngày 6/6 âm lịch là ngày bà con đón Tết so lộc.

Trong văn hóa của người Tày, ngày 6/6 âm lịch là ngày bà con đón Tết so lộc.

Đến thăm bản làng người Tày trong ngày Tết so lộc sẽ nghe thấy rộn ràng tiếng giã bột làm bún từ các nhà vọng ra. Tết so lộc thường được tổ chức tại các huyện miền Đông của tỉnh Cao Bằng như Quảng Uyên, Trùng Khánh, Hạ Lang. Trong ngày này, mọi người dậy sớm, quét dọn, chỉnh trang nhà cửa, bàn thờ rồi thịt vịt, làm bún. Khi làm bún, thường thì nhiều nhà cùng nhau làm tại một gia đình, vừa tạo không khí vui tươi, vừa giúp nhau làm để được nhanh hơn. Vì làm bún thủ công mất rất nhiều thời gian và công sức, bởi sau khi xát bột về, treo bột cho khô nước, sau đó phải trần qua bột rồi mới giã và ép thành sợi bún. Công đoạn giã và ép bún đòi hỏi phải có nhiều người và phải là những người có sức khoẻ mới làm được. Nếu mỗi nhà tự làm thì sẽ mất nhiều thời gian hơn. Chính những yếu tố này vô hình chung đã tăng thêm tình đoàn kết xóm làng, tình cảm anh em.

Trong quan niệm của người Tày, "so lộc" có nghĩa là xin lộc, xin tổ tiên ban lộc để làm ăn thuận lợi, cây cối tốt tươi, được mùa để cuộc sống đỡ vất vả hơn... Mâm lễ người Tày cúng tổ tiên trong ngày này có vịt, bún là chủ yếu, theo phong tục thì vịt phải chặt cả con, bầy lên mâm tất cả con vịt. Khi cúng tổ tiên phải để hương cháy hết 2/3 mới có thể dọn mâm, rồi sau đó đi cúng ở thổ công trong làng... Để gửi gắm mong muốn của mình, các gia đình người Tày tại Cao Bằng phần lớn làm mâm cúng dâng lên tổ tiên. Trong ngày Tết so lộc, người Tày không chuẩn bị đồ ăn, bánh trái linh đình như Tết Nguyên đán, hay Rằm tháng 7, nhưng cũng đủ những món ăn như rượu, thịt vịt, bún.

Người dân dùng sức kéo của trâu sản xuất nông nghiệp. Bởi vậy, để cảm ơn con trâu, con bò vì đã lam lũ, vất vả giúp đỡ mình trong cả mùa vụ, người Tày có hẳn 1 cái tết dành riêng cho trâu, bò.

Ngoài tên gọi "Tết so lộc" thì một số vùng còn gọi ngày này là "Tết khoăn vài" dịch là tết vía trâu. Khi lúa ngoài đồng đã bén rễ, con trâu đã vất vả quanh năm, giờ là lúc nghỉ ngơi và được ăn một cái tết của riêng mình. Cày, bừa được treo lên vách, cuốc xẻng được lau sạch bùn đất. Mặt khác, bà con nông dân cũng muốn cảm ơn con trâu, con bò vì đã lam lũ, vất vả giúp đỡ mình trong cả mùa vụ qua nên tổ chức cho con trâu 1 cái tết rất ý nghĩa. Nhân dân ta có câu câu "Con trâu là đầu cơ nghiệp", vì thế người Tày có hẳn 1 cái tết dành riêng cho trâu, bò.

Sau khi cúng tổ tiên xong, gia chủ sẽ ra cúng thổ công đầu làng. Mâm cúng thổ công cũng không có quy định chung, nhưng thường thì mâm cúng gia tiên như thế nào thì mâm cúng thổ công cũng vậy.

Ngày 6/6 âm lịch, dù được gọi là Tết so lộc hay Tết khoăn vài thì tựu chung lại đó chính là thể hiện những mong muốn của người nông dân về mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no hạnh phúc. Ngoài ra thì đây cũng là dịp để con cháu, các thành viên trong gia đình đi học hay đi làm ăn xa trở về sum họp, quây quần bên nhau trong bữa cơm gia đình ấm cúng.

Tết so lộc cũng là dịp để con cháu, các thành viên trong gia đình đi học hay đi làm ăn xa trở về sum họp bên bữa cơm gia đình.